Trong bài giảng này, blogmebimsua.com chúng tôi đã nhiều lần phàn nàn việc dùng nước cháo hoặc bột nuôi bé thế sữa của một số các bà mẹ, hoặc bắt bé cữ kiêng quá đáng, đến nỗi chỉ một thời gian ngắn, bé mắc bệnh suy dinh dưỡng trầm trọng. Thấy bé bệnh họ lại càng cữ kiêng thêm hoặc đổi thức ăn bừa bãi tạo thành cái vòng luẩn quẩn. Rốt cuộc bé bị ốm đói – làm mồi cho những thứ bệnh nguy hiểm như viêm phổi, lao màng não, mù mắt…
Câu chuyện về dinh dưỡng cho bé
Mới hôm qua đây thôi, tôi vừa khám cho một bé mắc bệnh ốm đói. Bé 7 tháng, con đầu lòng, lúc sinh cân nặng 3,7 kg, bây giờ được hơn… 4 kg. Bé chưa biết lật, chưa mọc răng, hai má phinh phính, môi tái nhợt, nứt nẻ, khô héo, tay chân khẳng khiu, bụng lớn, anh mắt khờ khạo. Mẹ còn rất trẻ nên có bà ngoại đi theo. Trong lối phục sức cả hai không có vẻ là người nghèo khổ. Mẹ bé xin cho bé được nằm điều trị vì ói và tiêu chảy cả nửa tháng nay. Nhìn thoáng bé, tôi biết ngay là mình đang gặp một công tử… “bột” rồi đây. Tôi hỏi:
– Bà cho cháu ăn bột mấy tháng rồi? Bà mẹ có vẻ ngạc nhiên:
– Dạ 4 tháng. – Ăn toàn bột.
– Dạ ăn toàn bột. Thứ bột X. tốt lắm bác sĩ, thay thế sữa mẹ được. Lúc đầu nó rất khá, có da, có thịt. Bây giờ nó mới ốm đấy, bị ỉa và ói… Bà ngoại thêm.
Tôi khám. May quá, bé chưa bị sưng phổi, lao màng não hay quáng gà gì cả. Nghĩa là bé mới bắt đầu bệnh không lâu.
− Bé không mắc bệnh gì trong cơ thể cả. Bé chỉ có một thứ bệnh là thiếu dinh dưỡng, đúng ra là vì ăn uống sai lầm. Ỉa và ói, bụng to… chỉ là hậu quả tất nhiên của 4 tháng ăn toàn bột X.
− Bột X thế sữa được mà bác sĩ! Vả lại cháu không chịu uống sữa. − Sữa gì nào?
− Lúc đầu tôi cho bú SMA, sau đổi Guigoz, rồi đổi Similac, Pélargon, mấy bữa không chịu đổi Morinaga rồi Meiji. Thứ nào tôi cũng thử mà thứ nào nó cũng không chịu cả…
− Bà đổi sữa từ bao giờ? Ai chỉ dẫn?
− Mới 2 tuần nay, từ hôm bé bị tiêu chảy, ói… Còn sữa thì ai chỉ gì tôi mua đó. − Bà pha chế sữa ra sao? Thí dụ sữa Meiji bà pha làm sao?
− Tôi bận đi làm, mẹ tôi lo cho cháu.
− Thì cũng pha mấy thứ sữa kia. Thứ nào tôi cũng đổ hai muống vô chừng này nước này…
Bà ngoại bé vừa đưa bình bú – thứ bình chỉ đánh số 1, 2, 3… cho tôi xem, vừa nói.
Dĩ nhiên hôm đó mẹ bé và bà ngoại bé bực mình ông bác sĩ lẩm cẩm là tôi lắm. Con người ta bệnh ỉa, ói mà cứ hỏi chuyện đâu đâu. Phần tôi, tôi cũng bực mình không kém. Phải họ nghèo khó gì cho cam! Tôi nghĩ.
Tôi phải nói ngay vấn đề để tránh hiểu là tôi không bao giờ chỉ trích nước cháo và bột. Nước cháo và bột không có tội… Tội chăng là lối quảng cáo lố lăng lường gạt khách hàng, và các bà mẹ dễ tin, nghe những lời “đường mật” đó. Nước cháo, bột, trái lại là những thức ăn cần thiết cho bé, không những cần cho bé đau yếu mà còn cần cho bé lành mạnh nữa, bên cạnh những thực phẩm khác như sữa, rau, trứng, cá, thịt…
Không phải vô cớ mà các bà mẹ của một nước nông nghiệp có bốn ngàn văn hiến như nước ta lại thường cho con ăn nước cháo gạo rang trong lúc bé đau yếu bệnh hoạn. Quả thực đó là một thức ăn dễ tiêu nhất, không làm sình bụng.
Vấn đề là sự lạm dụng quá đáng gây ra những tại hại dây chuyền khác. Một bé tiêu chảy, nóng: bà mẹ cho uống nước cháo gạo rang, uống nhiều nước, thế là đúng. Nhưng nếu cứ tiếp tục cho bé uống nước cháo gạo rang ngày này qua ngày khác, tháng này qua tháng khác thì không thể tránh những biến chứng tai hại do sự thiếu dinh dưỡng gây ra. Bột cũng vậy. Bé phải được ăn bột thì sự tiêu hóa sữa mới dễ dàng, bé cũng mau lớn, bụ bẫm nếu được ăn có chừng mực. Lạm dụng, chắc chắn bé trở thành một công tử… “bột” ngay.
Nhu cầu dinh dưỡng cho bé
Vấn đề dinh dưỡng của bé trong những năm đầu đời tối quan trọng. Bé không phải chỉ cần thỏa mãn nhu cầu căn bản để sống như người lớn mà còn cần nhiều năng lượng để tăng trưởng thể chất và phát triển trí thông minh.
Một bé thiếu dinh dưỡng luôn luôn khờ khạo, yếu đuối, dù sau này bé có được ăn bù lại cũng đã trễ rồi. Thời gian từ một đến ba tuổi là thời gian bé tăng trưởng mạnh mẽ nhất, nên rất cần năng lượng do thức ăn cung cấp. So sánh nhu cầu hằng ngày của trẻ và người lớn, ta sẽ thấy ngay sự quan trọng của thực phẩm đối với trẻ.
| Trẻ dưới 1 tuổi | Người lớn | |
| Nước | 150ml/kg/ngày | 40-50ml/kg/ngày |
| Chất đạm | 4,4gr/kg/ngày | 1gr/kg/ngày |
| Chất béo | 3,5gr/kg/ngày | |
| Chất đường | 13gr/kg/ngày | |
| Năng lượng | 100calori/kg/ngày | 40-45c/kg/ngày |
Xem đó ta thấy nhu cầu cầu của trẻ em cao hơn người lớn chúng ta nhiều, nhất là chất đạm (gấp 4) là chất cần thiết để kiến tạo cơ thể. Ngoài ra các sinh tố cũng rất cần cho sự tăng trưởng của bé. Các sinh tố A, D chẳng hạn. Riêng sinh tố C trong sữa mẹ được hấp thu trọn vẹn, trong khi sữa bò bị huỷ hoại hết. Sinh tố B, nhất là B1 và chất sắt cũng rất cần thiết. Các nhóm thực phẩm, các sinh tố còn phải có sự cân đối, bé mới phát triển toàn diện được.
Nhưng nếu làm một bảng lý tưởng kê khai các thức ăn cần phải có, số năng lượng cần phải có… tôi thấy xa thực tế quá! Biết bao gia đình cha mẹ phải nhịn bớt cơm cho con cái ăn. Vả lại ta đâu có phải là nhà chuyên môn về dinh dưỡng mà tính với toán mãi. Chỉ làm thế nào để chăm sóc bé một cách tốt nhất mà thôi.
Theo BS. Đỗ Hồng Ngọc
>> Tin liên quan:
