Chăm sóc trẻ thiếu men G6PD: Lời khuyên từ các chuyên gia

Trẻ thiếu men G6PD là nhóm trẻ đặc biệt cần được theo dõi và chăm sóc cẩn thận để tránh các nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng như tan máu cấp tính. Đây là một rối loạn di truyền phổ biến, nhất là ở các nước nhiệt đới, trong đó có Việt Nam. Việc hiểu rõ cách chăm sóc đúng cách sẽ giúp phụ huynh bảo vệ con hiệu quả và phòng tránh biến chứng nguy hiểm. Bài viết dưới đây tổng hợp những lời khuyên quan trọng từ các chuyên gia dành cho cha mẹ có trẻ thiếu men G6PD.

Tìm hiểu về tình trạng thiếu men G6PD ở trẻ

Thiếu men G6PD (Glucose-6-Phosphate Dehydrogenase) là bệnh lý do đột biến gen gây ra, làm suy giảm khả năng bảo vệ hồng cầu khỏi các tác nhân oxy hóa. Khi trẻ thiếu men G6PD tiếp xúc với một số thực phẩm, thuốc hoặc hóa chất, hồng cầu có thể bị phá vỡ hàng loạt, gây ra hiện tượng tan máu cấp.

Biểu hiện tan máu ở trẻ thiếu men G6PD có thể bao gồm:

• Vàng da, vàng mắt
• Nước tiểu sẫm màu
• Mệt mỏi, da nhợt nhạt
• Thở nhanh, tim đập nhanh
• Trong trường hợp nặng có thể dẫn đến suy thận hoặc tử vong

Phát hiện sớm và chăm sóc đúng cách là yếu tố quyết định giúp trẻ thiếu men G6PD sống khỏe mạnh như những đứa trẻ bình thường.

Chăm sóc trẻ thiếu men G6PD: Tránh các tác nhân nguy cơ

Các chuyên gia khuyến cáo, cha mẹ cần đặc biệt tránh cho trẻ thiếu men G6PD tiếp xúc với các yếu tố sau:

Tránh thuốc gây tan máu

Một số loại thuốc là nguyên nhân hàng đầu gây tan máu ở trẻ thiếu men G6PD, bao gồm:

• Thuốc kháng sinh nhóm sulfonamide (như cotrimoxazole)
• Thuốc chống sốt rét (primaquine, chloroquine)
• Dapsone (thuốc chống lao)
• Methylene blue (thường dùng trong điều trị nhiễm độc hoặc methemoglobinemia)
• Thuốc cảm cúm, giảm đau chứa hoạt chất oxy hóa mạnh

Trước khi cho trẻ uống bất kỳ loại thuốc nào, cha mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ và thông báo rõ ràng rằng trẻ bị thiếu men G6PD.

Tránh thực phẩm có nguy cơ

Một số thực phẩm có thể kích thích quá trình tan máu:

• Đậu fava (đậu tằm): là nguyên nhân nổi bật gây ra cơn tan máu cấp, đặc biệt là ở trẻ nhỏ.
• Nước tonic chứa quinine
• Một số phụ gia thực phẩm chưa được nghiên cứu rõ trên trẻ thiếu G6PD

Cha mẹ nên đọc kỹ thành phần thực phẩm trước khi cho trẻ sử dụng, đặc biệt là các loại thực phẩm chế biến sẵn.

Tránh hóa chất và sản phẩm gia dụng độc hại

Các sản phẩm như:

• Long não (trong viên xua đuổi côn trùng, long não tủ quần áo)
• Thuốc trừ sâu, thuốc xịt côn trùng
• Thuốc nhuộm tóc, thuốc nhuộm vải chứa hóa chất oxy hóa

cũng có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của trẻ thiếu men G6PD. Hãy giữ cho môi trường sống của trẻ luôn an toàn và tránh xa các chất hóa học độc hại.

Chế độ dinh dưỡng phù hợp cho trẻ thiếu men G6PD

Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ sức khỏe tổng thể và phòng ngừa biến chứng cho trẻ thiếu men G6PD. Lưu ý:

• Bổ sung thực phẩm giàu sắt (trong trường hợp thiếu máu): thịt đỏ, lòng đỏ trứng, rau lá xanh đậm
• Tăng cường vitamin và khoáng chất từ trái cây, rau củ tươi
• Tránh các thực phẩm gây dị ứng hoặc chưa rõ mức độ an toàn

Với trẻ sơ sinh, nên ưu tiên nuôi con bằng sữa mẹ. Trong trường hợp cần dùng sữa công thức, cha mẹ nên chọn loại đã được kiểm định an toàn cho trẻ thiếu men G6PD.

Tham khảo:

• Thiếu men G6PD có bổ sung sắt được không? Giải đáp thắc mắc cho phụ huynh
• Thiếu men G6PD kiêng gì? Danh sách thực phẩm và hoạt động cần tránh

Theo dõi và kiểm tra định kỳ

Việc kiểm tra sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các dấu hiệu thiếu máu hoặc biến chứng nguy hiểm ở trẻ thiếu men G6PD. Cha mẹ nên:

• Cho trẻ khám chuyên khoa huyết học mỗi 6 – 12 tháng
• Làm xét nghiệm công thức máu định kỳ
• Theo dõi màu sắc nước tiểu, da, mắt để nhận biết dấu hiệu tan máu sớm

Trong trường hợp trẻ có biểu hiện bất thường như sốt cao, vàng da, tiểu sẫm màu, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay lập tức.

Hướng dẫn người thân và nhà trường

Trẻ thiếu men G6PD có thể học tập và sinh hoạt bình thường nếu được hỗ trợ đúng cách. Cha mẹ nên:

• Thông báo tình trạng sức khỏe của trẻ cho giáo viên, người trông trẻ, ông bà, người thân
• Cung cấp danh sách các thuốc, thực phẩm cần tránh
• Dán thẻ y tế hoặc đeo vòng tay y tế ghi rõ: Trẻ thiếu men G6PD cần tránh thuốc, thực phẩm và hóa chất gây oxy hóa

Sự phối hợp của những người xung quanh sẽ góp phần tạo môi trường an toàn, thân thiện và tích cực cho sự phát triển toàn diện của trẻ.

Trẻ thiếu men G6PD có sống khỏe mạnh được không?

Câu trả lời là có. Nếu được phát hiện sớm và chăm sóc đúng cách, trẻ thiếu men G6PD hoàn toàn có thể phát triển bình thường cả về thể chất lẫn trí tuệ. Bệnh không gây ảnh hưởng đến hệ thần kinh hay trí tuệ nếu không có biến chứng tan máu.

Sự hiểu biết, kiên nhẫn và cẩn trọng của cha mẹ chính là yếu tố quyết định giúp trẻ có một cuộc sống khỏe mạnh, an toàn.

Trẻ thiếu men G6PD là đối tượng cần được quan tâm và chăm sóc đặc biệt trong mọi giai đoạn phát triển. Bằng cách tránh các yếu tố nguy cơ, xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý, theo dõi sát sao và phối hợp với nhà trường – gia đình có thể tạo nền tảng vững chắc cho trẻ phát triển khỏe mạnh. Đừng để căn bệnh di truyền này trở thành rào cản, bởi chỉ cần chăm sóc đúng cách, trẻ vẫn có thể sống một cuộc đời bình thường và hạnh phúc.

Bài viết liên quan:

• Thiếu men G6PD có bổ sung D3K2 được không? Những lưu ý khi bổ sung
• Men G6PD bao nhiêu là bình thường? Kiểm tra chỉ số cho bé yêu
• Nguyên nhân gây thiếu men G6PD ở trẻ sơ sinh và cách phát hiện