Thiếu men G6PD là một bệnh rối loạn di truyền phổ biến, đặc biệt ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Những người mắc tình trạng này có nguy cơ cao bị thiếu máu tán huyết khi tiếp xúc với một số loại thực phẩm, thuốc hoặc yếu tố môi trường. Vậy thiếu men G6PD kiêng gì để đảm bảo an toàn và tránh các biến chứng nguy hiểm? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp danh sách chi tiết các thực phẩm, thuốc và hoạt động mà người bệnh cần tránh.
Nội dung bài viết
Vì sao người thiếu men G6PD cần kiêng kỵ kỹ lưỡng trong ăn uống và sinh hoạt?
Người thiếu men G6PD có nguy cơ cao bị tán huyết chỉ vì những yếu tố tưởng chừng vô hại trong đời sống hằng ngày. Một vài món ăn quen thuộc, viên thuốc thông thường hay thậm chí mùi hương từ tủ quần áo cũng có thể khiến hồng cầu bị phá vỡ nhanh chóng. Chính vì thế, việc kiêng kỵ đúng cách không chỉ là lời khuyên – mà là nguyên tắc sống còn đối với người mắc bệnh.
Thiếu men G6PD kiêng gì? Danh sách thực phẩm cần tránh
Một số loại thực phẩm chứa hợp chất oxy hóa có thể gây tán huyết ở người thiếu G6PD. Dưới đây là những thực phẩm thiếu men G6PD cần kiêng gì tuyệt đối:
Đậu fava (đậu tằm)
- Đây là thực phẩm nguy hiểm nhất với người thiếu G6PD.
- Chất favism trong đậu có thể gây ra tình trạng tán huyết nghiêm trọng chỉ sau vài giờ tiêu thụ.
Các loại đậu khác
- Dù mức độ nguy hiểm không cao bằng đậu tằm, nhưng các loại đậu như đậu xanh, đậu đỏ, đậu phộng vẫn có thể chứa hợp chất gây oxy hóa.
- Nên thận trọng khi cho trẻ ăn các món chứa nhiều loại đậu.
Tham khảo: Top sữa tươi không chứa đậu nành tốt nhất
Thực phẩm chế biến sẵn có phẩm màu nhân tạo
- Một số phẩm màu như xanh methylene, xanh Brilliant Blue có thể gây kích hoạt tán huyết.
- Đọc kỹ nhãn thành phần trước khi sử dụng thực phẩm đóng gói.
Các sản phẩm chứa long não hoặc bạc hà
- Long não và bạc hà (menthol) thường có trong kẹo, cao dán, dầu xoa bóp.
- Chúng có thể gây phản ứng oxi hóa mạnh, đặc biệt khi tiếp xúc trực tiếp với da hoặc niêm mạc.
Thiếu men G6PD cần kiêng gì? Các loại thuốc nên tránh
Bên cạnh thực phẩm, thuốc là yếu tố cực kỳ quan trọng trong việc chăm sóc người thiếu G6PD. Dưới đây là danh sách các nhóm thuốc thiếu men G6PD cần kiêng gì tuyệt đối:
Thuốc kháng sinh nhóm sulfonamide
- Bao gồm sulfamethoxazole, sulfasalazine, và cotrimoxazole.
- Gây nguy cơ cao tán huyết cấp.
Thuốc chống sốt rét (antimalarial)
- Như primaquine, chloroquine, và hydroxychloroquine.
- Không được sử dụng cho bệnh nhân thiếu men G6PD nếu không có chỉ định chặt chẽ từ bác sĩ.
Thuốc giảm đau, hạ sốt không an toàn
- Aspirin, phenazopyridine có thể gây stress oxy hóa cho hồng cầu.
- Paracetamol vẫn được coi là an toàn nhưng nên dùng đúng liều.
Một số thuốc điều trị nhiễm khuẩn đường tiết niệu
- Nitrofurantoin là ví dụ điển hình cần tránh.
Lưu ý: Luôn hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào nếu người lớn hoặc trẻ bị thiếu G6PD.
Các hoạt động và yếu tố môi trường cần tránh
Không chỉ thực phẩm và thuốc, người bị thiếu men G6PD cũng cần lưu ý đến các yếu tố sinh hoạt và môi trường. Vậy thiếu men G6PD kiêng gì trong sinh hoạt hằng ngày?
Tiếp xúc với chất hóa học độc hại
- Thuốc trừ sâu, thuốc diệt côn trùng, chất tẩy rửa mạnh đều có thể gây kích thích tán huyết.
Hít phải hơi từ sản phẩm có chứa naphthalene
- Viên long não thường dùng chống ẩm mốc trong tủ quần áo có chứa naphthalene – cực kỳ nguy hiểm với trẻ em thiếu G6PD.
Căng thẳng thể chất quá mức
- Nhiễm trùng, sốt cao, mệt mỏi kéo dài có thể là yếu tố kích hoạt đợt tán huyết.
Sử dụng mỹ phẩm hoặc dầu gội chứa menthol
- Trẻ sơ sinh nên tránh tiếp xúc với các sản phẩm làm mát có menthol, bạc hà, hoặc tinh dầu mạnh.
Dấu hiệu nhận biết khi tiếp xúc với chất cần kiêng
Khi người bệnh tiếp xúc với các yếu tố nên kiêng, có thể xuất hiện các dấu hiệu sau:
- Nước tiểu sẫm màu (màu trà, coca)
- Da và mắt vàng (vàng da, vàng mắt)
- Mệt mỏi, chóng mặt, khó thở
- Nhịp tim nhanh
- Trẻ sơ sinh có thể bỏ bú, khóc thét, ngủ li bì
Nếu thấy các dấu hiệu này, cần đưa người bệnh đến cơ sở y tế ngay lập tức để xử lý kịp thời.
Lời khuyên chăm sóc cho người thiếu men G6PD
Để đảm bảo sức khỏe lâu dài, người bị thiếu G6PD cần tuân thủ các nguyên tắc sau:
- Luôn mang theo thẻ y tế ghi rõ tình trạng thiếu men G6PD.
- Báo với bác sĩ trước khi dùng thuốc hoặc tiêm chủng.
- Tránh hoàn toàn các thực phẩm và thuốc đã được liệt kê ở trên.
- Chú ý đến môi trường sống: thoáng mát, không hóa chất độc hại.
- Theo dõi thường xuyên các biểu hiện bất thường để kịp thời can thiệp.
Việc hiểu rõ thiếu men G6PD kiêng gì là yếu tố quan trọng giúp bảo vệ sức khỏe cho người bệnh, đặc biệt là trẻ em. Từ thực phẩm, thuốc đến yếu tố môi trường, mọi tác nhân đều có thể là ngòi nổ gây ra đợt tán huyết nguy hiểm nếu không được kiểm soát.
Hy vọng danh sách những gì thiếu men G6PD cần kiêng gì được chia sẻ trong bài viết sẽ giúp Mẹ chủ động hơn trong việc chăm sóc và phòng tránh nguy cơ cho bản thân hoặc người thân mắc bệnh.
Bài viết liên quan:
- Men G6PD bao nhiêu là bình thường? Kiểm tra chỉ số cho bé yêu
- Nguyên nhân gây thiếu men G6PD ở trẻ sơ sinh và cách phát hiện
